De onverwachtse ontmoeting
Onderverdeeld in boeken, artikelen en essays, video en films.
Kunstenaars en makers zijn op eigen manieren bezig met de ontmoeting binnen en buiten de museummuren.
Ontmoeten
Joe Keohane
De kracht van onbekenden
HarperCollins, 2022
Kio Stark
Praten met vreemden
hoe onbekenden je leven kunnen veranderen
Amsterdam University Press, 2016
Ruth Soenen
Het kleine ontmoeten
Garant Uitgevers, 2013
Peter Venmans
Gastvrijheid
Atlas Contact, 2022
Elke Wiss
Socrates op sneakers
Filosofische gids voor het stellen van goede vragen
Ambo Anthos, 2020
Theodore Zeldin
Conversatie
Uitgeverij Nieuwezijds, 1999
Joke van der Zwaard
Scènes in de Copy Corner van vluchtige ontmoetingen naar publieke vertrouwdheid
SUN Trancity, 2010
Identiteit / Vooroordelen
Abdelkader Benali
De vreemdeling
Racisme uitgelegd aan onszelf
Prometheus, 2020
Sinan Çankaya
Mijn ontelbare identiteiten
De Bezige Bij, 2020
Dilara Bilgiç
De Gelabelde
Uitgeverij Pluim, 2022
Mark Elchardus & Jessy Siongers Vreemden
Naar een cultuursociologische benadering van etnocentrisme
Lannoo Campus, 2009
Michele Lamont
Seeing Others How to Redefine Worth in a Divided World
Allen Lane, 2023
Jessica Nordell
Het einde van vooroordelen
Hoe voorkom je onbewuste uitsluiting
Ten Have, 2023
Claudia Rankine
Citizen
Atlas Contact, 2023
Kae Tempest
On connection
Faber & Faber, 2022
Onderwijs en overige
A. Van der Harts, Bert van den Berg,
C. Fortuin-Van der Spek
Verhalen verbinden -
ruimte voor vertellen op school
CPS Uitgeverij, 2007
Aminata Cairo
Holding Space
A Storytelling Approach to Trampling Diversity and Inclusion
2021
Lieven de Cauter
De capsulaire beschaving
over de stad in het tijdperk van de angst
Nai010 Uitgevers, 2009
Nina Simon
The participatory museum
MuseumZo, 2010
Will Storr
The science of storytelling
William Collins, 2019
Max Velthuijs
Kikker en de vreemdeling
Leopold, 2006
18-04-2024 - De Standaard
Arjen van Veelen - Onbekend is soms ook terecht onbemind, niks mis met milde misantropie
25-12-2024 - Volkskrant
Pas op voor de Pickwickvraag, praat wél over het weer en klaag maar lekker: 12 suggesties voor succesvolle smalltalk
11-12-2023 - Volkskrant
Zo voer je een gesprek dat dieper gaat dan wat oppervlakkig gebabbel
7-08-23 - NRC
Eet met onbekenden, dan beleef je wat
12-05-23 - Volkskrant
Positieve, betekenisvolle relaties zijn cruciaal voor een goed leven.
6-05-23 - Volkskrant
Ons vermogen gesprekken te onthouden blijkt ontluisterend slecht
Identiteit / Vooroordelen
11-03-23 - Volkskrant
Weg met alle labels? Liever niet, schrijft Valentijn Hoogenkamp: ‘Anderen vinden zoals jij, daar helpen labels enorm bij’
17 - 01 - 19 - Volkskrant
Baarden in de Schilderswijk: hipsters of moslims?
Onderwijs
20-02-2022 - LKCA
Gabriela Acosta Camacho en Ellen Oosterwijk
Oproep: bied in alle lessen ruimte aan het persoonlijk narratief van de leerlingen
9-11-2016 Hanneke van den Berg
Het belang van je naam: 'Juf, weet je nog hoe ik heet?'
Video / Film
Ontmoeten
How to with John Wilson
S1 E1 - How to Make Small Talk, 2020
John Wilson reflecteert op de kunst van kleine dagelijkse gesprekken.
Night On Earth
Jim Jarmusch, 1991
Vijf ontmoetingen in taxi’s in verschillende wereldsteden: Momenten waarin twee vreemden tijd met elkaar doorbrengen.
The Balcony Movie
Pawel Lozinski, 2021
De stoep voor zijn appartement is het podium waarop regisseur Pawel Lozinski zijn camera richt. Voorbijgangers stoppen voor een praatje, vertellen hun levensverhaal en schetsen gezamenlijk een beeld van het hedendaagse Polen.
The Gleaners and I
Agnès Varda, 2020
Filmmaakster Agnès Varda benadert in haar documentaires op een liefdevolle manier mensen met een open houding. Ze oordeelt in haar documentaires niet over de mensen die ze tegenkomt. Haar film ‘The Gleaners and I' gaat over het oprapen wat anderen niet van waarde vinden.
Identiteit / Vooroordelen
Het gevaar van een enkel verhaal - Chimamanda Adichie, 2009
‘Enkel verhalen’ over andere personen of landen veroorzaken vooroordelen en misvattingen.
Ongemak in het stellen van vragen,
Zoë Papaikonomou, 2020
Als mensen bijelkaar komen kan dat ongemakkelijke situaties opleveren. Journaliste Zoë Papaikonomou roept in dit fragment op om niet zo spastisch te doen over ongemak. Goedbedoelde vragen, zoals de vragen die Zoë krijgt over haar achternaam, kunnen afhankelijk van de context ongemakkelijk zijn. Dit ongemak benoemen en bespreekbaar maken zouden onze ontmoetingen kunnen verlichten.
Anna Lembke - De kracht van radicale eerlijkheid, 2023
In deze video gaat Anna Lembke in op hoe eerlijkheid en leugens het narratief op onszelf, en daarmee ook de manier waarop we contact maken met anderen beïnvloeden.
Onderwijs
De Sekszusjes
De eerste keer, 2022
In het fragment van 27:20 van 35:08 vertellen Krista en Marcelle voor de klas over hun eerste keer seks. Aan de hand van hun eigen persoonlijke verhalen gaan ze in gesprek met leerlingen.
Bij de leraren is er weerstand tegen het delen van intieme verhalen met leerlingen - het zou de rol van leraar onderuit kunnen halen. Het fragment laat de waarde van verhalen in het onderwijs zien.
Zomergasten
Marleen Stikker over David Bohm, 2018
David Bohm was een Amerikaanse natuurkundige die een theorie rondom dialoog ontwikkelde. Hij bracht deze theorie ook in praktijk door een specifieke gespreksvorm te ontwikkelen: de Bohmian Dialogue. Het basisprincipe is dat een constructief (groeps)gesprek het doel heeft om tot een gezamenlijk begrip te komen, en niet te vervallen in een strijd om je eigen gedachten bevestigd te horen. Stikker laat dit fragment zien omdat Bohm je anders laat denken over denken.
Zapp
De Mensenbieb, 2023
De Mensenbieb is een magische bibliotheek, waar je geen boeken kunt lenen, maar echte mensen en hun levensverhalen. Bibliothecaris Quinty Misiedjan helpt kinderen die een bepaalde vraag hebben, ergens mee worstelen, of gewoon enorm nieuwsgierig zijn naar iets of iemand.
Maaike Gottschal
De Grote Picknick op Zuid
2023
Tijdens De Grote Picknick op Zuid werd er gepicknickt op gigantisch kleed gemaakt door textielkunstenaar Maaike Gottschal van ruim 1.700 theedoeken uit Rotterdamse keukens. Op een laagdrempelige manier brengt het picknickkleed bewoners van Rotterdam samen om van elkaars culturen en keukens laten ‘proeven’.
Bron: De Grote Picknick op Zuid
Faith Ringgold
American People Series # 8: The In Crowd, 1964
‘American People Series # 8: The In Crowd’ toont de handen van de witte figuren die zwarte figuren naar beneden duwen. Een witte man houdt zijn hand voor de mond van een zwarte man. Het werk verbeeldt pogingen om inclusie tot stand te brengen: een stoel aan tafel, maar niet de gelijke ruimte om ieder zijn stem te laten horen. Bron: Faith Ringgold
Manon van Hoeckel
Wassalon Boijmans, 2017
Je vuile was is je gratis toegangskaartje voor museum Boijmans van Beuningen. Van 14 oktober 2017 t/m 14 januari 2018 stond er een grote wasserette midden op zaal waar bezoekers hun was konden doen. De wasserette biedt ruimte voor het onverwachte gesprek. Terwijl de machine draait, volg je samen met iemand anders het Wasprogramma: een set prikkelende vragen om te bespreken in de rest van de tentoonstelling.
Bron: Manon van Hoeckel
Adelheid Roosen
Geyersvlijt, 1 deur verder, 2023
In Geyersvlijt, 1 Deur Verder vervagen de grenzen tussen spel, theater en werkelijkheid. Vijf wijkbewoners adopteren vijf acteurs: zij leven dag en nacht samen en uit de spiegeling van elkaars leven ontstaat een scène. Een drie uur durende theatrale reis per voet en per ‘doni’ bus, voert je langs de huizen en door de straten van Geyersvlijt. Proef er de levensverhalen, smaken en etniciteiten die er één deur verder te ontdekken zijn. Bron: Female Economy
Radio Bart
Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen
In het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen gaat een groep blinde of slechtziende hosts het gesprek aan met bezoekers over de kunstwerken. De host is vooral nieuwsgierig: ze vragen naar een beschrijving van het werk, naar wat bezoekers zien en opvalt, of de kunstenaar iets wil vertellen. Ze stellen vragen zoals: “Roept dit werk herinneringen bij je op?” of “Als je zelf in het werk zou kunnen stappen, op welke plaats zou je dan willen staan, of wie zou je willen zijn?” Door in gesprek te gaan met iemand die het werk niet kan zien, gaat de bezoeker anders kijken.
Bron: KMSKA
Rirkrit Tiravanija
Untitled 1990 (pad thai)
Rirkrit ensceneert sociale en intieme ontmoetingen. De doorgaans passieve kunstkijkers moeten bij hem in beweging komen.Hij ziet kunst als iets wat een kunstenaar samen met zijn publiek maakt. It is not what you see that is important, but what takes place between people,'. Bron: MoMa
Sandi Hilal en Alessandro Petti
De Huiskamer, 2018
De Huiskamer in het van Abbemuseum is een ontmoetingsplaats waar de hosts, museumbezoekers als gelijken ontvangen. Dit project werd in 2018 ontwikkeld door Sandi Hilal en Alessandro Petti. Voortbouwend op haar ervaringen in Palestijnse vluchtelingenkampen en met Syrische vluchtelingen in Zweden, pleit kunstenaar Sandi Hilal voor ontheemden om de rol van host aan te nemen, in plaats van gast. Bron: Van Abbe Museum
Pierre Sernet
Guerilla Tea, 2002
In de “Guerrilla Tea”-serie, presenteert Pierre Sernet foto’s waarin willekeurig geselecteerde gasten, uit verschillende culturele werelden en achtergronden, worden uitgenodigd een kom thee delen. Bron: Pierre Sernet
Florian Braakman
Broer, 2017 - nu
Broer is een doorlopende fotoserie waarin portretten worden vastgelegd van lokale mannen die Florian hebben aangesproken met ‘broer’. Het project begon in Rotterdam Delfshaven, waar Florian woont, maar is uitgebreid naar andere wijken en steden. Een informele en vriendelijke term voor genegenheid, ‘broer’ roept een broederschap op tussen vreemden die achtergronden en familiebanden overstijgt. Bron: Florian Braakman
Marcha van den Hurk – Flying Condor Crossing Borders (dialoogtekeningen), 2018
In een ‘Dialoogtekening’ verwerken Rotterdammers, die elkaar anders niet zouden kennen, hun toevallige ontmoetingen in spontane kunstwerken. Een dialoogtekening begint met een canvas op een tafel. Tijdens een gesprek over een geselecteerd thema reageren de deelnemers met hun associaties en ervaringen in woord en beeld. Het resultaat toont de vragen, wijsheid, pijn en hoop van de mensen aan de rand van Rotterdam. Meestal onzichtbaar laten zij via het canvas hun stem horen. Bronnen: Collectie Boijmans & website Marcha van den Hurk
Internet Arm Wrestling Challenge
2004
In de Internet Arm Wrestling Challenge worden bezoekers van wetenschapsmusea via internet aan elkaar gekoppeld. Elke deelnemer zit op een kruk, pakt een mechanische arm en duwt. De inspanningen worden gemeten en naar een identieke tentoonstelling in een ander museum gestuurd, waar een motor een gelijkwaardige kracht uitoefent op een mechanische arm waar de tegenstander tegenaan duwt. Bron: The New York Times
Efrat Zehavi
Passportraits, 2007 - nu
Op verschillende locaties in de stad nodigt Efrat Zehavi voorbijgangers uit om even bij haar te komen zitten en zich te laten portretteren in zachte, kleurrijke boetseerklei. Tijdens deze sessies maakt ze kennis met haar modellen door met hen over verschillende onderwerpen te praten. Ze maken de geportretteerde tot een actief onderdeel van de voorstelling en het intieme gesprek tot een publiek evenement. Bron: Efrat Zehavi
Miranda July
Interfaith Charity Shop, 2020
Kunstenaar Miranda July is een interreligieuze liefdadigheidswinkel begonnen met als doel de liefdadigheidsactiviteiten van verschillende gebedshuizen met elkaar te verbinden. Bron: Miranda July
Hilde speet
Aandachtige handen, 2021
In 2021 zat Hilde Speet op verschillende plekken in Rotterdam en lakte nagels van voorbijgangers. Net uit de lock-down gekropen raakte Hilde vreemde handen aan en voorzag ze van een beetje glans terwijl ze luisterde naar de verhalen van deze toevallige passanten. Bron: Hilde Speet
David Bade
WE OK. 2023
Rond de tafel praat en discussieert een bont gezelschap over de twee kunstwerken. De beelden worden besproken op fluistertoon of juist verhit met een opgeheven vinger. Het werk verwijst op deze manier naar de beladen gesprekken en tendensen die rondom het woord ‘Woke’ spelen. Bade wil de negatieve sfeer rondom de discussie kantelen naar het hoopgevende en positieve mantra ‘WE OK’. De vermenging van achtergronden en geschiedenissen kan juist positief werken, kijk maar naar de potten met eten die op tafel staan te pruttelen.
Bron: Stedelijk Museum Schiedam
Erwin Wurm
Organisation of love (One Minute Sculptures), 2007
Erwin Wurm geeft anonieme deelnemers instructies om gedurende zestig seconden met alledaagse voorwerpen tijdelijke performances uit te voeren: deelnemers balanceren flessen tussen hun lichamen, zetten een emmer op hun hoofd of stoppen hun hoofd door een stoel. In het museum zorgen deze min-performances voor ongebruikelijke interacties tussen bezoekers. Bron: Erwin Wurm
Hans Hemmert
Level, 1997
In 1997 organiseerde kunstenaar Hans Hemmert een feest waar iedereen precies twee meter lang was, mogelijk gemaakt doorschoenverlengers van blauw schuim. Door de gemeenschappelijke hoogte werd zowel het gemeenschappelijke (iedereen in lengte gelijk) als het verschil (hoeveel schoenverlenging er nodig is om tot twee meter te komen) benadrukt. Bron: Something Curated
Willem Sluyterman van Loo en anderen.
Hipster / Muslim, 2019
Het fotoproject Hipster/Muslim bevraagt identiteit door het uitwisselen van kleding en vooroordelen tussen hipsters en moslims. Bron: Volkskrant
Emke Idema
Rule, 2013
Wanneer laat je een onbekende man bij je naar binnen? Wat doe je als de vrienden die je te logeren hebt jouw regels naar hun hand gaan zetten? En hoe handel je als grensbewaker bij de immigratiedienst? RULE is een ideeënspeeltuin, een minisamenleving, een speelse en theatrale ervaring waarin de ideeën van de meerderheid tellen. Bron: Emke Idema
Sachi Myachi
The hut - a quiet wedge, 2013
Sachi Miyachi bouwt ruimtes die uitnodigen om vanuit andere perspectieven naar de wereld om ons heen te kijken. Deze installatie biedt ruimte om op een druk kruispunt in Amsterdam in een geluidsdichte constructie de plek op een stille manier te ervaren. Bron: Soledad Senll Art Foundation
Marina Abramovic
The Artist Is Present
2010
Performance kunstenaar Marina Abramović zat gedurende drie maanden aan een houten tafel terwijl bezoekers om de beurt in een stoel tegenover haar plaatsnamen en in haar ogen keken. Marina maakte zonder woorden contact met honderden vreemdelingen. Bron: Another Mag
Wil je een aanvulling of bijdrage leveren?
Neem dan contact op met
Joran Koster: mail / insta
Ellen Oosterwijk: mail
Augustus 2024
Copyright
© 2022-24
Creative Commons
Naamsvermelding 4.0
Tekst:
Joran Koster
Ellen Oosterwijk
Illustraties:
Hilde Speet
Partners